Ai có nguy cơ mắc bệnh đái đường, cách nhận biết bệnh tiểu đường như thế nào?
Về nguyên nhân bệnh tiểu đường (đái đường), cho đến nay vẫn chưa xác định được, nhưng có rất nhiều yếu tố nguy cơ liên quan mật thiết đến chế độ ăn và lối sống.
Tiểu đường type 2 đang bị trẻ hóa
Ths.BS Hồ Khải Hoàn - Phó Trưởng khoa Đái tháo đường - BV Nội tiết TƯ cho biết, bệnh tiểu đường (hay còn gọi là đái tháo đường) là một loại bệnh về nội tiết do rối loạn chuyển hóa chất đường glucose trong máu khiến cho lượng đường trong máu luôn ở mức cao.
Cụ thể, khi chất dinh dưỡng được hấp thụ, sẽ phân tách thành glucose và được máu chuyển đến các tế bào. Các tế bào sử dụng insulin (một chất nội tiết tố do tuyến tụy tiết ra) để chuyển hóa glucose thành năng lượng. Nếu không đủ insulin hay insulin không được sử dụng đúng, glucose sẽ tăng lên trong máu và nước tiểu gây ra bệnh tiểu đường.
Bệnh có 2 dạng là tiểu đường tuýp 1 và tiểu đường tuýp 2. Trong đó, tiểu đường tuýp 1 là bệnh tự nhiễm, không phòng tránh được. Dạng bệnh này phụ thuộc vào lượng insulin. Ở bệnh nhân tiểu đường tuýp 1, cơ thể không tự sản xuất được insulin bởi tuyến tụy bị tấn công và phá hủy. Do đó, người bệnh sẽ sống hầu như suốt đời với căn bệnh này và phải tiêm insulin thường xuyên.
Tiểu đường tuýp 2 không phụ thuộc vào insulin. Khác với tiểu đường tuýp 1, dạng này cơ thể không thể sản xuất đủ insulin cần thiết hoặc không đáp ứng với insulin như bình thường nên không thể chuyển hóa được glucose. Bệnh tiểu đường tuýp 2 đôi khi được coi là một căn bệnh lối sống bởi thường có nguy cơ do ăn uống, ít vận động, thừa cân và không tập thể dục.
Ai có nguy cơ mắc bệnh cao?
Theo các chuyên gia y tế, người có yếu tố nguy cơ mắc bệnh là những người trong gia đình có bệnh nhân tiểu đường như bố mẹ, anh chị em ruột đang trong thế hệ thứ nhất; người béo phì, thừa cân; người ít vận động; người có rối loạn chuyển hóa lipit hay còn gọi là rối loạn mỡ máu; người đẻ con to trên 4kg hoặc trong thời gian mang thai có đái tháo đường thai kỳ; bị tăng huyết áp lâu năm; trên 45 tuổi;...
Bệnh nhân tiểu đường tuýp 1 hiện chiếm khoảng 5% tổng số bệnh nhân mắc tiểu đường cần khám, điều trị và phần lớn những trường hợp được chẩn đoán là trẻ em và những người trẻ, dưới 30 tuổi.
Khoảng 95% còn lại thuộc tuýp 2, chủ yếu do ăn uống bất hợp lý (ăn nhậu nhiều, ăn nhiều thịt, mỡ, phủ tạng động vật) và ít vận động. Đối tượng bị bệnh thường ở độ tuổi trên 40, nhưng hiện ngày càng trẻ hóa, nhiều người bệnh hơn 30 tuổi.
Theo TS.BS Vũ Thị Thanh Huyền - Phó trưởng khoa khám bệnh - Bệnh viện Lão khoa TƯ, tỷ lệ bệnh đái tháo đường ngày càng gia tăng do rất nhiều các yếu tố. Có thể kể đến là lối sống thay đổi, ít vận động, chế độ ăn, thức ăn nhanh nhiều hơn. Bên cạnh đó, việc khám và phát hiện sàng lọc tốt hơn; sự hiểu biết của người dân cũng tốt hơn, đến khám và phát hiện sớm hơn...
Do đó, BS Huyền khuyên, tùy theo độ tuổi, những người có nguy cơ cao thì 1 năm tối thiểu phải làm sàng lọc một lần. Những người trên 40 tuổi, không có nguy cơ thì khoảng 2 năm đi sàng lọc một lần. Những người có nguy cơ thì tùy theo mức độ, có thể 6 tháng đến 1 năm đi khám và xét nghiệm những yếu tố liên quan đến tiểu đường.
Tiền tiểu đường
Tiền tiểu đường là thuật ngữ thường dùng để chỉ tình trạng của những người bị rối loạn đường huyết lúc đói và/hoặc rối loạn dung nạp glucose. Nguyên nhân chính xác của tiền tiểu đường là không rõ, mặc dù các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra một số gen có liên quan đến kháng insulin.
Tuy nhiên, có thể hiểu tiền tiểu đường có nghĩa là lượng đường trong máu cao hơn bình thường, nhưng nó chưa tăng đủ để được phân loại tiểu đường type 2. Nếu không can thiệp, tiền tiểu đường có thể sẽ trở thành tiểu đường type 2 trong 10 năm hoặc ít hơn.
Các bác sĩ chuyên khoa lưu ý, đây là cơ hội để chúng ta cải thiện sức khỏe, bởi sự tiến triển từ tiền tiểu đường đến bệnh tiểu đường type 2 không phải là không thể tránh khỏi.
Chúng ta cần thay đổi lối sống, ăn uống lành mạnh, hoạt động thể chất hàng ngày và duy trì trọng lượng để lượng đường trong máu trở lại bình thường.
Cách nhận biết bệnh tiểu đường nhanh nhất
Tỷ lệ người bị bệnh tiểu đường ngày càng tăng cao và nếu không may mắc phải thì coi như phải "sống chung với lũ" cả đời. Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm thì chúng ta có thể kiểm soát và chung sống hòa bình với nó.
Tiểu đường tuýp 1 là khi cơ thể không có khả năng sản xuất insulin và chỉ chiếm khoảng 5% bệnh nhân tiểu đường. Tiểu đường tuýp 2 là cơ thể không có khả năng đáp ứng với insulin đúng cách và tỷ lệ này chiếm hơn 90% số bệnh nhân mắc bệnh. Đặc biệt ở tiểu đường tuýp 2 là các triệu chứng có thể ủ trong nhiều năm trước khi chúng ta nhận ra nó.
Những dấu hiệu có thể nhận biết nguy cơ tiểu đường yêu cầu chúng ta nhanh chóng đi khám và làm các xét nghiệm quan trọng đã được các chuyên gia y tế chỉ rõ như khát nước, cơ thể mệt mỏi, giảm cân, vết thương lâu lành, giảm thị lực,...
Một trong những yếu tố nguy cơ khá rõ là khát nước. Bình thường nếu khát nước có nghĩa là cơ thể chúng ta đang thiếu nước. Nhưng nếu khát nước quá mức là điều không bình thường và có thể là một dấu hiệu sớm của bệnh tiểu đường.
Theo các chuyên gia y tế, bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường có mức đường huyết trong máu cao sẽ lấy nước từ các tế bào pha loãng đường có trong máu làm các tế bào trong cơ thể thiếu nước kích thích não điều chỉnh cảm giác khát của cơ thể để bù nước. Vì nguyên nhân này mà bệnh nhân tiểu đường thường uống rất nhiều nước.
Dấu hiệu cũng dễ nhận thấy nhưng hay bị bỏ qua vì triệu chứng dễ bị lẫn sang những bệnh khác là cơ thể cảm thấy mệt mỏi, gắt gỏng, mất ngủ.
Bệnh nhân tiểu đường không có khả năng sử dụng glucose có trong thức ăn phục vụ cho các hoạt động hàng ngày mà lấy trực tiếp năng lượng từ mô mỡ của cơ thể để tạo ra năng lượng. Vì vậy cơ thể phải dùng năng lượng nhiều hơn nên dẫn đến mệt mỏi hơn.
Lượng glucose có trong máu cao gây khó khăn cho việc vận chuyển oxi và dinh dưỡng tới nuôi các tế bào thần kinh, làm cho các tế bào thần kinh bị suy yếu. Dấu hiệu bị bệnh tiểu đường này thường thấy là bệnh nhân gắt gỏng, mất ngủ, lẫn lộn… tay chân tê bì, cảm giác đau đớn kém.
Cảm giác đói dữ dội là do mức độ insulin và glucose trong cơ thể giảm mạnh. Ở bệnh nhân tiểu đường, lượng đường có trong máu cao và cơ chế của cơ thể là tiết ra nhiều insulin để chuyển hóa đường vào trong cơ thể. Nhưng do cơ thể không thể sử dụng chức năng này và insulin trong cơ thể lại có khả năng kích thích cảm giác đói, insulin càng nhiều thì cơ thể càng cảm thấy đói.
Trong khi chúng ta cảm thấy đói và ăn nhiều nhưng lại bị giảm cân nhanh chóng thì không còn nghi ngờ gì nếu nghĩ đây là dấu hiệu của bệnh tiểu đường. Việc giảm cân ở đây được lý giải, do bệnh nhân tiểu đường phải sử dụng năng lượng chuyển hóa từ các mô mỡ, ngoài ra lượng đường có trong thức ăn cơ thể không thể sử dụng và được đào thải qua đường nước tiểu.
Khi những vết cắt, chỗ bầm tím quá lâu không lành khi hãy nghĩ ngay đến việc đi bác sĩ kiểm tra đường máu. Vết thương chậm lành được coi là dấu hiệu điển hình của bệnh nhân tiểu đường. Nguyên nhân là do lượng đường có trong máu quá cao gây khó khăn cho các hoạt động của các tế bào bạch cầu có trong máu làm cho các vết thương hở trở nên lâu lành và thường bị nhiễm trùng hơn.
Bên cạnh đó, bệnh nhân tiểu đường hay bị mắc các bệnh nhiễm trùng, nấm, nhiễm trùng da… do hệ thống miễn dịch bị ức chế và lượng đường trong máu cao làm giảm khả năng đề kháng của cơ thể.
Các dấu hiệu da xấu đi, cảm giác ngứa ran, tê, sưng hay đơn giản là thường xuyên đi tiểu đêm, khả năng thị giác kém đi cũng là những dấu hiệu cảnh báo sớm nhất để chúng ta nghĩ đến bệnh tiểu đường và cần đi làm xét nghiệm, sàng lọc định kỳ. Phát hiện sớm bệnh tiểu đường sẽ giúp chúng ta có hướng điều trị kịp thời giúp phòng ngừa hoặc làm chậm sự xuất hiện của các biến chứng.
Tiểu đường type 2 đang bị trẻ hóa
Ths.BS Hồ Khải Hoàn - Phó Trưởng khoa Đái tháo đường - BV Nội tiết TƯ cho biết, bệnh tiểu đường (hay còn gọi là đái tháo đường) là một loại bệnh về nội tiết do rối loạn chuyển hóa chất đường glucose trong máu khiến cho lượng đường trong máu luôn ở mức cao.
Cụ thể, khi chất dinh dưỡng được hấp thụ, sẽ phân tách thành glucose và được máu chuyển đến các tế bào. Các tế bào sử dụng insulin (một chất nội tiết tố do tuyến tụy tiết ra) để chuyển hóa glucose thành năng lượng. Nếu không đủ insulin hay insulin không được sử dụng đúng, glucose sẽ tăng lên trong máu và nước tiểu gây ra bệnh tiểu đường.
Bệnh có 2 dạng là tiểu đường tuýp 1 và tiểu đường tuýp 2. Trong đó, tiểu đường tuýp 1 là bệnh tự nhiễm, không phòng tránh được. Dạng bệnh này phụ thuộc vào lượng insulin. Ở bệnh nhân tiểu đường tuýp 1, cơ thể không tự sản xuất được insulin bởi tuyến tụy bị tấn công và phá hủy. Do đó, người bệnh sẽ sống hầu như suốt đời với căn bệnh này và phải tiêm insulin thường xuyên.
Tiểu đường tuýp 2 không phụ thuộc vào insulin. Khác với tiểu đường tuýp 1, dạng này cơ thể không thể sản xuất đủ insulin cần thiết hoặc không đáp ứng với insulin như bình thường nên không thể chuyển hóa được glucose. Bệnh tiểu đường tuýp 2 đôi khi được coi là một căn bệnh lối sống bởi thường có nguy cơ do ăn uống, ít vận động, thừa cân và không tập thể dục.
Ai có nguy cơ mắc bệnh cao?
Theo các chuyên gia y tế, người có yếu tố nguy cơ mắc bệnh là những người trong gia đình có bệnh nhân tiểu đường như bố mẹ, anh chị em ruột đang trong thế hệ thứ nhất; người béo phì, thừa cân; người ít vận động; người có rối loạn chuyển hóa lipit hay còn gọi là rối loạn mỡ máu; người đẻ con to trên 4kg hoặc trong thời gian mang thai có đái tháo đường thai kỳ; bị tăng huyết áp lâu năm; trên 45 tuổi;...
Bệnh nhân tiểu đường tuýp 1 hiện chiếm khoảng 5% tổng số bệnh nhân mắc tiểu đường cần khám, điều trị và phần lớn những trường hợp được chẩn đoán là trẻ em và những người trẻ, dưới 30 tuổi.
Khoảng 95% còn lại thuộc tuýp 2, chủ yếu do ăn uống bất hợp lý (ăn nhậu nhiều, ăn nhiều thịt, mỡ, phủ tạng động vật) và ít vận động. Đối tượng bị bệnh thường ở độ tuổi trên 40, nhưng hiện ngày càng trẻ hóa, nhiều người bệnh hơn 30 tuổi.
Theo TS.BS Vũ Thị Thanh Huyền - Phó trưởng khoa khám bệnh - Bệnh viện Lão khoa TƯ, tỷ lệ bệnh đái tháo đường ngày càng gia tăng do rất nhiều các yếu tố. Có thể kể đến là lối sống thay đổi, ít vận động, chế độ ăn, thức ăn nhanh nhiều hơn. Bên cạnh đó, việc khám và phát hiện sàng lọc tốt hơn; sự hiểu biết của người dân cũng tốt hơn, đến khám và phát hiện sớm hơn...
Do đó, BS Huyền khuyên, tùy theo độ tuổi, những người có nguy cơ cao thì 1 năm tối thiểu phải làm sàng lọc một lần. Những người trên 40 tuổi, không có nguy cơ thì khoảng 2 năm đi sàng lọc một lần. Những người có nguy cơ thì tùy theo mức độ, có thể 6 tháng đến 1 năm đi khám và xét nghiệm những yếu tố liên quan đến tiểu đường.
Tiền tiểu đường
Tiền tiểu đường là thuật ngữ thường dùng để chỉ tình trạng của những người bị rối loạn đường huyết lúc đói và/hoặc rối loạn dung nạp glucose. Nguyên nhân chính xác của tiền tiểu đường là không rõ, mặc dù các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra một số gen có liên quan đến kháng insulin.
Tuy nhiên, có thể hiểu tiền tiểu đường có nghĩa là lượng đường trong máu cao hơn bình thường, nhưng nó chưa tăng đủ để được phân loại tiểu đường type 2. Nếu không can thiệp, tiền tiểu đường có thể sẽ trở thành tiểu đường type 2 trong 10 năm hoặc ít hơn.
Các bác sĩ chuyên khoa lưu ý, đây là cơ hội để chúng ta cải thiện sức khỏe, bởi sự tiến triển từ tiền tiểu đường đến bệnh tiểu đường type 2 không phải là không thể tránh khỏi.
Chúng ta cần thay đổi lối sống, ăn uống lành mạnh, hoạt động thể chất hàng ngày và duy trì trọng lượng để lượng đường trong máu trở lại bình thường.
Cách nhận biết bệnh tiểu đường nhanh nhất
Tỷ lệ người bị bệnh tiểu đường ngày càng tăng cao và nếu không may mắc phải thì coi như phải "sống chung với lũ" cả đời. Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm thì chúng ta có thể kiểm soát và chung sống hòa bình với nó.
Tiểu đường tuýp 1 là khi cơ thể không có khả năng sản xuất insulin và chỉ chiếm khoảng 5% bệnh nhân tiểu đường. Tiểu đường tuýp 2 là cơ thể không có khả năng đáp ứng với insulin đúng cách và tỷ lệ này chiếm hơn 90% số bệnh nhân mắc bệnh. Đặc biệt ở tiểu đường tuýp 2 là các triệu chứng có thể ủ trong nhiều năm trước khi chúng ta nhận ra nó.
Những dấu hiệu có thể nhận biết nguy cơ tiểu đường yêu cầu chúng ta nhanh chóng đi khám và làm các xét nghiệm quan trọng đã được các chuyên gia y tế chỉ rõ như khát nước, cơ thể mệt mỏi, giảm cân, vết thương lâu lành, giảm thị lực,...
Một trong những yếu tố nguy cơ khá rõ là khát nước. Bình thường nếu khát nước có nghĩa là cơ thể chúng ta đang thiếu nước. Nhưng nếu khát nước quá mức là điều không bình thường và có thể là một dấu hiệu sớm của bệnh tiểu đường.
Theo các chuyên gia y tế, bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường có mức đường huyết trong máu cao sẽ lấy nước từ các tế bào pha loãng đường có trong máu làm các tế bào trong cơ thể thiếu nước kích thích não điều chỉnh cảm giác khát của cơ thể để bù nước. Vì nguyên nhân này mà bệnh nhân tiểu đường thường uống rất nhiều nước.
Dấu hiệu cũng dễ nhận thấy nhưng hay bị bỏ qua vì triệu chứng dễ bị lẫn sang những bệnh khác là cơ thể cảm thấy mệt mỏi, gắt gỏng, mất ngủ.
Bệnh nhân tiểu đường không có khả năng sử dụng glucose có trong thức ăn phục vụ cho các hoạt động hàng ngày mà lấy trực tiếp năng lượng từ mô mỡ của cơ thể để tạo ra năng lượng. Vì vậy cơ thể phải dùng năng lượng nhiều hơn nên dẫn đến mệt mỏi hơn.
Lượng glucose có trong máu cao gây khó khăn cho việc vận chuyển oxi và dinh dưỡng tới nuôi các tế bào thần kinh, làm cho các tế bào thần kinh bị suy yếu. Dấu hiệu bị bệnh tiểu đường này thường thấy là bệnh nhân gắt gỏng, mất ngủ, lẫn lộn… tay chân tê bì, cảm giác đau đớn kém.
Cảm giác đói dữ dội là do mức độ insulin và glucose trong cơ thể giảm mạnh. Ở bệnh nhân tiểu đường, lượng đường có trong máu cao và cơ chế của cơ thể là tiết ra nhiều insulin để chuyển hóa đường vào trong cơ thể. Nhưng do cơ thể không thể sử dụng chức năng này và insulin trong cơ thể lại có khả năng kích thích cảm giác đói, insulin càng nhiều thì cơ thể càng cảm thấy đói.
Trong khi chúng ta cảm thấy đói và ăn nhiều nhưng lại bị giảm cân nhanh chóng thì không còn nghi ngờ gì nếu nghĩ đây là dấu hiệu của bệnh tiểu đường. Việc giảm cân ở đây được lý giải, do bệnh nhân tiểu đường phải sử dụng năng lượng chuyển hóa từ các mô mỡ, ngoài ra lượng đường có trong thức ăn cơ thể không thể sử dụng và được đào thải qua đường nước tiểu.
Khi những vết cắt, chỗ bầm tím quá lâu không lành khi hãy nghĩ ngay đến việc đi bác sĩ kiểm tra đường máu. Vết thương chậm lành được coi là dấu hiệu điển hình của bệnh nhân tiểu đường. Nguyên nhân là do lượng đường có trong máu quá cao gây khó khăn cho các hoạt động của các tế bào bạch cầu có trong máu làm cho các vết thương hở trở nên lâu lành và thường bị nhiễm trùng hơn.
Bên cạnh đó, bệnh nhân tiểu đường hay bị mắc các bệnh nhiễm trùng, nấm, nhiễm trùng da… do hệ thống miễn dịch bị ức chế và lượng đường trong máu cao làm giảm khả năng đề kháng của cơ thể.
Các dấu hiệu da xấu đi, cảm giác ngứa ran, tê, sưng hay đơn giản là thường xuyên đi tiểu đêm, khả năng thị giác kém đi cũng là những dấu hiệu cảnh báo sớm nhất để chúng ta nghĩ đến bệnh tiểu đường và cần đi làm xét nghiệm, sàng lọc định kỳ. Phát hiện sớm bệnh tiểu đường sẽ giúp chúng ta có hướng điều trị kịp thời giúp phòng ngừa hoặc làm chậm sự xuất hiện của các biến chứng.
Theo VietnamNet
Bình luận