Bệnh xương khớp và cách tự phòng ngừa hiệu quả
Các thầy thuốc Đông y cho rằng: Đời thượng cổ những người biết đạo, bắt chước âm dương; điều hòa với thuật số, ăn uống chừng mực, không làm quá sức, cho nên giữ gìn được hình hài và tinh thần, sống trọn số giời, trăm linh tuổi mới thác. Người đời nay thì không thế, lấy rượu làm nước uống, làm càn bậy xem là bình thường, đương lúc say lại nhập phòng. Do lòng dục làm kiệt mất tinh, hao tán mất khí chân nguyên, không biết giữ gìn cẩn thận; không biết điều dưỡng tinh thần, chỉ cốt cho được khoái tâm; làm trái ngược cái vui thú của sự dưỡng sinh; ăn uống không điều độ… nên mới độ nửa trăm tuổi đã rất suy yếu. Bậc thánh nhân đời thượng cổ răn dạy người dưới phải biết xa lánh hư tà, tặc phong, trong lòng luôn điềm đạm hư vô, chân khí thuận theo khí trời, tinh thần bền vững, bệnh còn chỗ nào mà sinh ra được? Vì vậy phải sống chí nhàn mà ít dục, tâm yên mà không sợ, hình hài, chân khí điều hòa, mọi sự đều được mãn nguyện, ăn vừa đủ, mặc vừa ấm, hằng ngày vui vẻ, trên dưới êm hòa, người trên không ức hiếp kẻ dưới, kẻ dưới không ganh tị người trên. Những điều dâm tà không thể làm bận tâm, những điều ham muốn không thể làm mỏi mắt, vì thế nên mới có thể sống trăm linh tuổi, mà sức khỏe vẫn không sút kém.
Người cao tuổi vốn cơ thể suy nhược, khí huyết đình trệ không lưu thông, âm dương mất cân bằng, phủ tạng bị tổn thương sinh ra nhiều bệnh tật. Một trong những bệnh tật đó là mắc chứng phong hàn, phong nhiệt, phong thấp, hàn thấp, tê thấp, mà Tây y gọi là bệnh cơ xương, khớp. Người ta muốn tránh bệnh tật nào cũng phải tuân theo quy luật phòng bệnh và chữa bệnh.
- Về phòng bệnh: Đối với người cao tuổi (NCT) không nên lao động quá sức, nên ở nơi thoáng mát, ăn uống điều độ, không ăn các loại thức ăn sống, khó tiêu, đối với người cơ thể hàn không nên ăn nhiều thức ăn lạnh. Lạnh vào người sinh ra hàn, đau khắp mình mẩy, hoặc hàn tích lâu ngày hóa hỏa, hỏa dễ biến thành phong. Đối với người cơ thể nhiệt không nên ăn nhiều thức ăn cay nóng, uống nhiều rượu, bia làm huyết nhiệt, dẫn đến cao huyết áp. Người phế nhiệt không nên hút thuốc, làm phế khí tổn thương, sinh ra đàm ẩm dẫn đến ho, hen suyễn. Người phế hàn mùa Đông phải luôn giữ ấm. Trong cuộc sống khi gặp những trường hợp khó xử không nên quá bức xúc làm can khí uất, dẫn đến bốc hỏa huyết áp cao. NCT thường mắc chứng can (gan) âm hư. Trong Đông y, can có chức năng tàng huyết, chủ sơ tiết, khi can âm hư làm cho thận âm cũng hư theo, âm hư thì dương cang (nóng lên) làm tinh huyết suy kiệt, gân mạch không được nuôi dưỡng sinh chứng đau nhức các cơ bắp. Cũng có trường hợp do can âm hư sinh phong. Theo Đông y, can thuộc mộc, thuộc mùa Xuân, khí của can vốn mạnh nhưng khi bị uất thì sinh phong, chứng này thuộc phong nhiệt. Khi tinh huyết tổn thương, vận hành khí huyết không được lưu thông, dẫn đến đau. Trong Đông y can thận đồng nguyên (cùng nguyên khí). Thận sinh ra cốt tủy khi thận âm bị tổn thương thì không sinh ra được xương tủy làm cho xương tủy bị thoái hóa.
- Cách điều trị các chứng phong trên: Nên khu phong tán hàn, trừ thấp, thông kinh hoạt lạc, nói cách khác là điều trị chứng đau nhức mỏi phục hồi chứng thoái hóa xương khớp. Chứng đau tê mỏi, xương khớp, cơ nhục là bệnh mạn tính của NCT nên dùng phương pháp Đông y điều trị là hiệu quả nhất. Tuy chuyển biến chậm so với điều trị bằng Tây y nhưng kết quả tốt hơn, lâu bền hơn. Đông y có nhiều bài thuốc (một số bài chúng tôi đã giới thiệu trên Báo Người cao tuổi). NCT thường mắc chứng tì dương hư, nên ăn uống hấp thụ kém, đại tiện phân lỏng, có khi đi ra cả thức ăn chưa tiêu hóa. Hoặc do âm hư sinh nội nhiệt, làm tổn thương tân dịch ở tràng vị (đại tràng và dạ dày) mà sinh chứng táo bón. Vì ăn uống kém không đủ tinh khí trao đổi với khí của trời đất (không khí) để nuôi dưỡng cơ thể. Khí kém thì huyết kém, không đủ cung cấp cho tim mạch sinh ra chứng hồi hộp, mất ngủ triền miên, khi ngủ hay chiêm bao. Trong Đông y phế là thượng nguồn của nước, khi phế khí kém không thông giáng để chế thủy, nên sinh ra chứng đi tiểu tiện về đêm…
- Về tập luyện: Do cơ thể NCT ở giai đoạn suy yếu nên việc tập luyện mục đích để giữ gìn sức khỏe, chứ không phải phát triển sức khỏe như tuổi trẻ. Theo Đông y đối với người sức khỏe kém buổi sáng nên tập thể dục. Mùa Đông vào lúc 6 giờ 30 phút, mùa Hè nên tập lúc 6 giờ sáng, lúc này mặt trời đã mọc, dương khí bắt đầu vượng, là lúc tập luyện có hiệu quả. Không nên dậy quá sớm khi chưa có ánh sáng mặt trời, là lúc âm khí còn nhiều, hít thở vào không tốt cho cơ thể. Buổi chiều nên đi bách bộ tùy theo sức, có thể đi từ 3 đến 5km, chú ý đi từ từ, dù tập luyện hay đi bách bộ không nên để mồ hôi ra quá nhiều làm tổn thương tân dịch. Đối với người có sức khỏe tốt, buổi sáng nên tập thể dục, đi bách bộ, buổi chiều chơi một môn thể thao nhẹ, có thể tập Y-ô-ga, Thái cực quyền, nhưng không chơi quá sức làm phản tác dụng, không có lợi cho sức khỏe. Trong ngày cần có một thời gian yên tĩnh, nghỉ ngơi để điều hòa sức khỏe, các cụ xưa gọi là giờ “tĩnh tâm”. Hằng ngày phải đọc báo, sách để giữ cho trí óc được minh mẫn, không để não bị thiếu máu dễ làm nhũn não, hoặc xơ teo não, ngoài tập luyện mỗi ngày nên lao động chân tay khoảng 30 phút để khí huyết lưu thông. Nếu làm được như vậy thì tứ chi bách hài, khí huyết được sung mãn, cơ thể luôn khỏe mạnh, sống trên trăm tuổi không khó.
Việc ăn uống, tập luyện tùy theo cơ địa của mình mà thực hiện, không nên bắt chước người khác, vì âm dương, hàn nhiệt, khí huyết của mỗi người khác nhau.
TTND-BS cao cấp. Nguyễn Xuân Hướng (nguồn SKNCT-T7/2013)
Bình luận