Chuyện xung quanh cây cảnh triệu đô

Ông Nguyễn Trung Thành bên cây sanh quý.

Chào mừng Đại lễ 1.000 năm Thăng Long – Hà Nội  có tới một nghìn sinh vật cảnh với nhiều kiểu dáng lạ mắt được trưng bày tại Bảo tàng Hà Nội thu hút khá đông khách tham quan. Trong số này, có loại giá lên đến hàng triệu USD. Đặc biệt nghe người ta kháo nhau đứng đầu là cây cảnh “Mâm xôi con gà” giá tới 120 tỷ đồng tương đương 6 triệu USD khiến nhiều người trong đó có chúng tôi tò mò, háo hức muốn xem tận nơi và tìm hiểu về những chuyện đồn đại xung quanh.

Chủ nhân của “siêu cây triệu đô” này là ông Thành (đại gia buôn vàng bạc, đá quý tại thành phố Việt Trì, Phú Thọ). Đây là một cây quý có tuổi đời hàng trăm năm, đã được chế tác một cách hoàn hảo hội tụ đủ bốn tiêu chuẩn của một cây cảnh đẹp: cổ, kỳ, mỹ, văn. Chiếc rễ buông từ ức nhánh cây có hình “cổ gà” đâm xuống phiến đá đỡ, chủ nhân cũ phải mất gần 20 năm trời để nuôi. Giá trị mỹ thuật của chiếc rễ buông đó chính là điểm nhấn trong một bức tranh vốn đã hoàn thiện. Hiện tại, “Mâm xôi con gà” là "đại diện" duy nhất của Phú Thọ có mặt trong “tứ cây quý” của đất ngàn năm văn vật. 

Xuất xứ của cây “Mâm xôi con gà”
`Theo lời đồn, cây sanh này có xuất xứ từ chùa Hương. Tuy nhiên, theo họa sĩ Đặng Xuân Cường, thường gọi là Cường “họa sĩ”, người từng sở hữu cây sanh này nhiều năm, thì nó có xuất xứ từ thôn Ngô Sài, xã Sài Sơn, Quốc Oai, thuộc Hà Tây cũ. Từ những năm đầu thế kỷ trước, các cụ bô lão đã hạ cây xuống khỏi cổng làng. Cụ thân sinh ra ông Phạm Văn Tình vốn yêu thích cây cảnh, nên đã mang về trồng trên hòn non bộ bằng đá ong trước nhà. Chính cụ đã kỳ công tạo dáng cây sanh thành “Mâm xôi con gà”, thể hiện ước mơ của những nông dân thời đó, mong sao cuộc sống đủ đầy, ấm no.Vào những năm 90 của thế kỷ trước, thân phụ ông Tình qua đời, cây sanh thuộc về anh em nhà họ Phạm. Năm 1996, khi ông Tình sở hữu, có quyền quyết định mua bán, thì họa sĩ Đặng Xuân Cường đã rước được nó về nhà.

Khi họa sĩ Cường mua cây về, có người chê dáng mâm xôi với con gà  không cao quý, sang trọng  như dáng long, ly, quy, phụng hoặc ít ra cũng phải tùng, cúc, trúc, mai. Lời ra tiếng vào khiến họa sỹ bực mình  đã mang cưa và kéo ra cắt sửa, thấy nó không còn giống mâm xôi, con gà nữa, anh đổi tên thành Cổ hương đại thụ. Chữ hương ở đây có nghĩa là hương thôn, là đơn vị nhỏ của làng xã khi xưa. Vì cây sanh vốn mọc trên cổng làng Ngô Sài, nên anh Cường đặt tên nó như vậy. Xưa kia, cây mang thân trực, có nhiều rễ ôm thành vách, cách gốc chừng 1m có nhiều cành đan xen chằng chịt tạo thành tán tròn tượng trưng cho mâm xôi, phía trên ngọn là một con gà trống đang vươn cổ cất tiếng gáy. Giờ người xem nhìn mãi mà chả thấy mâm xôi với con gà đâu cũng là điều dễ hiểu. Cuối cùng, anh Cường “họa sĩ” đã bán cây sanh cho anh Nguyễn Văn Quý, tức Quý “trôi” vào năm 2004. Sau đó, cây sanh này còn về tay một đại gia ở quận Đống Đa. Mãi đến năm 2007, đại gia Thành “vàng” mới rước được về Việt Trì. Cái tên Mâm xôi con gà đã thành thương hiệu, đã nổi tiếng, nên dù nó chẳng còn giống mâm xôi với con gà, song cái tên đó vẫn được những người sở hữu về sau giữ lại. 

Cây cảnh trị giá bao nhiêu
Trong giới chơi cây, giá luôn là vấn đề tế nhị bởi đối với những người đam mê thì cây là vô giá. Không rõ anh Cường mua của ông Tình giá bao nhiêu, nhưng khi về tay anh Cường, sau hàng chục năm chăm sóc, nuôi dưỡng, tỉa tót, thổi giá trị cho cây, anh Cường bán cho đại gia Quý “trôi” với giá 950 triệu đồng (nhà anh này ở thị trấn Trạm Trôi, nên có biệt danh thế).Thương vụ mua bán ngót bạc tỉ đã gây sửng sốt một thời. Sau đó, cây sanh này còn về tay một đại gia ở quận Đống Đa. Mãi đến năm 2007, đại gia Thành “vàng” mới rước được về Việt Trì với giá mà anh tuyên bố là 5,6 tỉ đồng! Số tiền bỏ ra mua cây sanh, bằng giá chiếc Rolls Royce khi đó. Ông Thành cho biết: từ khi sở hữu cây quý, số tiền vận chuyển, chăm sóc cây, mang cây đi tham dự các triển lãm trong Nam ngoài Bắc đã lên đến bạc tỷ. Riêng tiền rửa 10.000 bức ảnh chụp cây "Mâm xôi con gà" để tặng người xem, đã lên đến 300 – 400 triệu đồng. Riêng tiền cấy đá, ông Thành đã đầu tư 10.000 USD. Viên đá hình đầu rùa ngóc lên, ông Thành về tận đất đá Hà Nam chọn được một viên đá ưng ý với giá 30 triệu đồng, và chỉ lấy một phần viên đá hình đầu rùa để ghép vào bệ đá đỡ.

Nghe nói khi đem cây cảnh xuống triển lãm ở “vườn thượng uyển” của đại gia Phiến “cá” ở thành phố Vĩnh Yên, một tỉ phú người Nhật đã đến xem và trả giá 1,2 triệu USD, song ông Thành vẫn… dửng dưng. Một số người thì kể khác: Hình như có đoàn khách Đài Loan đến ngó nghiêng cây rồi nói chuyện vui với nhau rằng cây này có đến triệu USD không nhỉ?, vẫn chỉ là lời đồn, nên không biết thực hư thế nào. Còn ông Thành cho biết "Mức giá 120 tỷ đồng là do anh em trong nghề phát giá chứ bản thân tôi chưa có quyết định chính thức.Với nhiều năm tâm huyết, tôi may mắn có được vườn cây giá trị, nhưng nếu bán cây 'Mâm xôi con gà' thì sẽ mất luôn thương hiệu".
Xưa kia, chỉ người Việt Trì mới biết đến ông Thành “vàng” vì ông này có mấy cửa hàng vàng bạc ở Việt Trì, nhưng chỉ với tác phẩm có cái tên đơn giản là “Mâm xôi con gà” thì không những giới chơi cây cả nước, mà người mê cây cả nước đều biết tiếng.

Lan Phương